Οικονομικός Προστατευτισμός - Κερδισμένοι & Χαμένοι

Γράφει ο Αλέξανδρος Πιστοφίδης

Η προχθεσινή απόφαση του αμερικανού προέδρου να επιβάλλει δασμούς της τάξης του 25% για την εισαγωγή χάλυβα και 10% για την εισαγωγή αλουμινίου, προκάλεσε αναταραχή, σε ολόκληρο τον κόσμο. Το γεγονός μάλιστα, ότι απείλησε με μια...

ακόμη πιο δραματική επέκταση της πολιτικής του προστατευτισμού σε περίπτωση που οι ευρωπαίοι αντιδράσουν με αντίμετρα, προκάλεσε συγχρόνως και τρόμο.

Οι φωνές των ευρωπαίων και η δήλωση του ΔΝΤ, ότι «οι περιορισμοί στις εισαγωγές που ανακοίνωσε ο πρόεδρος των ΗΠΑ, θα μπορούσαν να βλάψουν όχι μόνο χώρες εκτός των ΗΠΑ αλλά και την ίδια την αμερικανική οικονομία», δεν φάνηκαν να πτοούν τον Αμερικανό πρόεδρο.

Είναι ο οικονομικός προστατευτισμός κάτι το πρωτοφανές ή μήπως, όπως και σε πολλά άλλα πράγματα στην οικονομία, πρωτοφανές είναι το αντίθετο του προστατευτισμού, που είναι η λεγόμενη παγκοσμιοποίηση;

Μήπως εντέλει η Παγκοσμιοποίηση και η λεγόμενη «Ελευθερία των Αγορών» αλλά όχι και της Εργασίας, μας οδήγησαν εδώ που είμαστε σήμερα, όπου οι κατ’ εξοχήν κερδισμένοι είναι, συγκεκριμένες χώρες με εξαγωγικό προσανατολισμό και κυρίως οι χρηματαγορές και οι κερδοσκόποι τους;

Από τον πίνακα, βλέπουμε ότι η χώρα μας δεν ανήκει σίγουρα στους χαμένους του οικονομικού προστατευτισμού, αν και όταν ανακοινώθηκε η δημιουργία ενός γιγάντιου τείχους στα σύνορα των ΗΠΑ με το Μεξικό, οι τσιμεντοβιομηχανίες μας «έτριβαν τα χέρια τους από το χρήμα που θα έρεε».

Αν ρίξουμε μια ματιά στην οικονομική ιστορία, θα διαπιστώσουμε, ότι οι πρώτοι που εφήρμοσαν την πολιτική του οικονομικού προστατευτισμού ήταν οι Γερμανοί για να ακολουθήσουν μετά και οι Αμερικανοί.

Οι διασημότεροι θεωρητικοί προστατευτισμού της εθνικής οικονομίας, οι οποίοι έγιναν γνωστοί ως εκπρόσωποι του «Οικονομικού Εθνικισμού» του 19^ου αιώνα, ήταν ο Γερμανός F. List(1789-1846) και ο Αμερικανός  H.C. Carey(1793-1879). Όταν στις αρχές του 19^ου αιώνα, η βιομηχανικά προχωρημένη Αγγλία πλημμύριζε με τα βιομηχανικά προϊόντα της τις διεθνείς αγορές, οι ως άνω δύο θεωρητικοί έκρουαν τον κώδωνα του κινδύνου.

Ο πρώτος δημιούργησε το Εθνικό Σύστημα Πολιτικής Οικονομίας βάζοντας περιορισμούς στην εισαγωγή βιομηχανικών προϊόντων από την Αγγλία, μέχρι την περίοδο σταθεροποίησης της γερμανικής βιομηχανίας.

Την ίδια περίοδο ο  Carey, ακόμη πιο «φονταμενταλιστής», ζητούσε όχι μόνο τον προσωρινό αλλά το μόνιμο προστατευτισμό και μάλιστα σε όλα τα προϊόντα ακόμη και τα αγροτικά.  «Δεν μπορεί η Αγγλία να αγοράζει φθηνά τις πρώτες ύλες και να μεταπουλάει ακριβά τα βιομηχανικά προϊόντα, κρατώντας τις ΗΠΑ σε αποικιακή κατάσταση», έγραφε τότε ο H.C. Carey.

Τα ίδια σχεδόν επιχειρήματα που χρησιμοποιούσαν τότε οι List  και Carey, τα χρησιμοποιούν σήμερα πολλοί υπέρμαχοι, όχι απαραίτητα του προστατευτισμού, αλλά μιας  αλλιώτικης και πιο δίκαιης μορφής παγκοσμιοποίησης. Εχει περάσει σαν μήνυμα, ότι όλοι αυτοί που διαδηλώνουν ενάντια στη λεγόμενη παγκοσμιοποίηση είναι υπέρ του προστατευτισμού, ενώ στην πραγματικότητα είναι ενάντια σε μια συγκεκριμένη μορφή εφαρμογής της νέας παγκοσμιοποίησης.

Για ποια παγκοσμιοποίηση μπορούμε να μιλάμε, όταν η ελευθερία για ισότιμες και δίκαιες ανταλλαγές ανήκει μόνο σε μερικές εκατοντάδες ή χιλιάδες ανθρώπων, που ελέγχουν τα βασικότερα προϊόντα και ρυθμίζουν τις τιμές τους μέσα από τους όρους εμπορίου και τα χρηματιστήρια ;

Το πρόβλημα βρίσκεται κύρια στο ότι, όταν οι βιομηχανικές και κατ’ εξοχήν χώρες με εξαγωγικό προσανατολισμό, μιλούν για παγκοσμιοποίηση εννοούν σχεδόν αποκλειστικά την ελεύθερη μετακίνηση εμπορευμάτων, κεφαλαίων και κερδών όχι όμως και εργασίας.

Πόσο πείθουν τα επιχειρήματα των Γερμανών, που κάποτε υποστήριζαν τον οικονομικό προστατευτισμό για να ενισχύσουν τη δική τους βιομηχανία και τώρα, από τη μια είναι υπέρ της απόλυτης ελευθερίας των αγορών, αλλά από την άλλη υπέρ της πολιτικής λιτότητας στην Ευρώπη, μια πολιτική, η οποία σε συνδυασμό με την πολιτική των ΗΠΑ να τονώσουν την καταναλωτική πίστη ρίχνοντας στην εσωτερική τους αγορά διαρκώς «ζεστό χρήμα», ενισχύει ακόμη περισσότερο το έλλειμμα των ΗΠΑ στο εμπορικό ισοζύγιο με την ΕΕ;

Δεν απαιτούνται ιδιαίτερες γνώσεις γύρω από την οικονομία, για να κατανοήσει ακόμη και ο πιο αδαής, ότι χαμένες από τον οικονομικό προστατευτισμό, θα είναι, κυρίως οι χώρες και οι επιχειρήσεις με έντονο εξαγωγικό προσανατολισμό.