Πόση ανισότητα μπορεί να αντέξει μια κοινωνία;

Γράφει ο Αλέξανδρος Πιστοφίδης

Πέρυσι, δημοσίευσε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή μια έκθεση 476 σελίδων με τίτλο «Απασχόληση και...

Κοινωνική Ανάπτυξη στην Ευρώπη του 2012». Στην έκθεση αυτή, εκτός των διαπιστώσεων, διατυπώνονται και οι ανησυχίες για τις ακραίες κοινωνικές ανισότητες μέσα στην ΕΕ αλλά ακόμη και μέσα στα ίδια τα κράτη μέλη. Δεν είναι η πρώτη φορά που διαπιστώνεται κάτι τέτοιο. Και τι γίνεται; Τίποτα συγκεκριμένο πέρα από κάποιες «ενέσεις» με κοινωνικά προγράμματα κατά της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού.
Εντωμεταξύ, το χάσμα ανάμεσα στο Βορρά και στο Νότο, ένα χάσμα που δεν περιορίζεται μόνο στον οικονομικό τομέα, αυξάνεται διαρκώς.

Μια μελέτη του έγκυρου γερμανικού Ιδρύματος «Bertelsmann Stiftung» που δημοσιεύτηκε σήμερα, διαπιστώνει επίσης τεράστιες ανισότητες ανάμεσα στο Βορρά και στο Νότο, προειδοποιώντας για τους κινδύνους μιας «κοινωνικής διχοτόμησης» στην Ευρώπη, που ξεκινάει από την «ανισότητα στις ευκαιρίες» και φθάνει μέχρι την ανισότητα στην παιδεία, στην υγεία και γενικώς στο κοινωνικό πεδίο.
Στην κλίμακα ποιότητας των εν λόγω υπηρεσιών, στις τέσσερις πρώτες θέσεις από τις 28 των κρατών μελών, συγκαταλέγονται Σουηδία, Φινλανδία, Δανία και Ολλανδία. Η Ελλάδα κατέχει την τελευταία θέση.
Παραδόξως, η Γερμανία, αυτή η ατμομηχανή της ΕΕ, κατατάσσεται στην 7η θέση. Αυτό βεβαίως δεν είναι διόλου παράδοξο, ούτε μυστικό για όσους γνωρίζουν ότι η αγοραστική δύναμη των γερμανών εργαζομένων παραμένει η ίδια από το 2000, αφού οι αυξήσεις στους μισθούς ήταν πάντοτε κάτω από το ποσοστό πληθωρισμού, το οποίο στη Γερμανία ήταν πάντοτε χαμηλό. Η έκθεση διαπιστώνει μέσα στη Γερμανία μια αυξημένη ανισότητα, η οποία μετά την λεγόμενη “Agenda 2010” της κυβέρνησης του σοσιαλδημοκράτη Σρέντερ και του Γιόσκα Φίσερ των Πρασίνων, επιδεινώθηκε ακόμα περισσότερο. Ούτε βεβαίως αυτό φαίνεται παράδοξο. Ότι δεν μπορούν να κάνουν τα δεξιά κόμματα γιατί θα βρουν απέναντί τους τα συνδικάτα, καλούνται να το κάνουν οι σοσιαλδημοκράτες και στην περίπτωση της Γερμανίας και οι «Οικολόγοι» Πράσινοι.
Το πρόβλημα, στη Γερμανία αλλά και σε όλη την Ευρώπη επικεντρώνεται κυρίως στον τομέα της παιδείας με θύματα τους νέους και στον τομέα της υγείας με θύματα τους εργαζόμενους και τους συνταξιούχους.
Πόση ανισότητα μπορεί να αντέξει μια κοινωνία ή μια ένωση καρτών για να συνεχίσει να παραμένει ενωμένη, επισημαίνουν οι ερευνητές; Η ιστορία μας έχει δείξει ότι όλες οι προσπάθειες κατά το παρελθόν, να κρατηθούν σε ακμή όλες οι μεγάλες αυτοκρατορίες που στηρίχθηκαν σε ενώσεις λαών και κρατών, σκόνταψαν πάνω στο θέμα των ακραίων ανισοτήτων κέντρου και περιφέρειας. Η Ρώμη, το Βυζάντιο, η Οθωμανική Αυτοκρατορία, η Βρετανική Αυτοκρατορία, κ.α. σκόνταψαν πάνω στο ίδιο πρόβλημα. Μπορεί μια, οικονομικώς και πολιτικώς, κυρίαρχη ελίτ να υπόσχεται για λίγο καιρό, με επιτυχία, ίσες ευκαιρίες και στην περιφέρεια των μη προνομιούχων της αυτοκρατορίας κερδίζοντας μόνο η ίδια, αλλά αυτό δεν μπορεί να συμβαίνει επ’ άπειρον.
Το πόση ανισότητα μπορεί να αντέξει μια κοινωνία και μια ένωση, εξαρτάται τελικώς απ’ το συσχετισμό των πολιτικών δυνάμεων και κυρίως από τα ποσοστά εκείνων που παραδοσιακά έχουν τα συνδικάτα με το μέρος τους και τα γερμανικά συνδικάτα ήταν πάντοτε ο σύνδεσμος ανάμεσα σε Σοσιαλδημοκράτες και Βιομηχάνους.