10η Διεθνής Έκθεση Βιβλίου: 'Αγνωστη η νέα ελληνική γλώσσα και ο σύγχρονος ελληνικός πολιτισμός στην Κροατία, μια χώρα με 400ετή παράδοση αρχαιομάθειας

Το αμείωτο ενδιαφέρον για την αρχαία ελληνική και η έλλειψη γνώσης για τη νεοελληνική γλώσσα και κατά συνέπεια για τη σύγχρονη ελληνική λογοτεχνία και τον πολιτισμό σκιαγραφούν την κατάσταση της ελληνικής γλώσσας, σήμερα, στην Κροατία.
Στη χώρα, στα παράλια της...

Αδριατικής με 400ετή παράδοση αρχαιομάθειας, χώρα των γραμμάτων, τον πολιτισμό της οποίας θεμελίωσαν οι Αρχαίοι Έλληνες αποικιστές και ύστερα οι Ρωμαίοι διάδοχοι και η οποία τρέφει βαθιά αγάπη προς την Ελλάδα υπάρχει πλήρης άγνοια των θεμελιωδών εκφάνσεων της νέας ελληνικής - καθαρεύουσας και δημοτικής - αλλά και της διαχρονικής εξέλιξης της ελληνικής γλώσσας ούτως ώστε και ο σύγχρονος ελληνικός πολιτισμός να παραμένει σχεδόν άγνωστος.
Τα αρνητικά δεδομένα όσον αφορά τη θέση της ελληνικής γλώσσας στην Κροατία, με κορυφαίο πρόβλημα την απουσία ανεξάρτητης έδρας της Νεοελληνικής Φιλολογίας, στο πλαίσιο της οποίας οι φοιτητές θα μελετήσουν όχι μόνο τη γλώσσα, αλλά και την ιστορία, καθώς και τη λογοτεχνία παρουσίασε η ελληνίστρια καθηγήτρια Αρχαίων Ελληνικών και Λατινικών στο Ιδιωτικό Λύκειο του Ζάγκρεμπ, Κοραλία Τσρνκοβιτς, σε εκδήλωση με θέμα “Η ελληνική γλώσσα στην Κροατία: χθες, σήμερα, αύριο” στο πλαίσιο της 10ης Διεθνούς Έκθεσης Βιβλίου Θεσσαλονίκης.
“Η ρίζα του προβλήματος εδράζεται στη διδασκαλία της γλώσσας. Εντοπίζονται πολλές καίριες διαφορές μεταξύ της νέας και αρχαίας ελληνικής γλώσσας, αλλά αν εστιάσουμε την προσοχή μας αντιλαμβανόμαστε ότι τα φαινόμενα αλλαγής στη γλώσσα δεν πρέπει να τα αντιμετωπίζουμε ως αγεφύρωτο χάσμα ή αξεπέραστο εμπόδιο” τόνισε η κ. Τσρνκοβιτς, η οποία σπούδασε στην Αθήνα, προσθέτοντας ότι με την παρουσία της στη Διεθνή Έκθεση Βιβλίου επιδιώκει να συνεισφέρει, ώστε να αλλάξουν άμεσα τα αρνητικά στοιχεία και να καλυφθούν οι ελλείψεις.
Μαθαίνουν ελληνικά από ... έρωτα Η νεοελληνική γλώσσα διδάσκεται στην Κροατία σε τρία επίπεδα.
- Στους φοιτητές της κλασσικής φιλολογίας, τα μαθήματα των νέων ελληνικών είναι υποχρεωτικά τα τέσσερα τελευταία εξάμηνα, δύο ώρες την εβδομάδα. Στόχος του προγράμματος είναι οι φοιτητές να γνωρίσουν την εξέλιξη της γλώσσας, από την αρχαιότητα έως τη σύγχρονη περίοδο.
- Διδάσκεται, επίσης, στους μαθητές που μαθαίνουν τα αρχαία ελληνικά. Τα μαθήματα διεξάγονται σε δύο Λύκεια επί δύο εξάμηνα με δύο ώρες εβδομαδιαίως, με στόχο οι μαθητές να αποκτήσουν τις βάσεις της καθομιλουμένης γλώσσας. Το βασικό πρόβλημα είναι ότι η διδασκαλία διεξάγεται μόνο στο Ζάγκρεμπ λόγω έλλειψης διδασκόντων σε άλλες πόλεις. Έδρες της κλασσικής φιλολογίας υπάρχουν σε δύο πόλεις της χώρας, το Ζάγκρεμπ και το Ζαντάρ και κλασσικά λύκεια λειτουργούν σε εννέα πόλεις της χώρας.
- Η ελληνική διδάσκεται και ως τρίτη ξένη γλώσσα στο ευρύτερο κοινό. Τα μαθήματα διεξάγονται στο Κέντρο Ξένων Γλωσσών της Φιλοσοφικής Σχολής του Ζάγκρεμπ από το 2000. Φέτος δεν λειτούργησε νέο τμήμα.
“Ο κύριος λόγος που κάποιος στην Κροατία εκφράζει επιθυμία να μάθει ελληνικά είναι ο έρωτας” εξήγησε η κ. Τσρνκοβιτς, σημειώνοντας ότι πολλοί είναι εκείνοι που παρακολουθούν για ορισμένο χρονικό διάστημα τα μαθήματα, αλλά μετά τα διακόπτουν.
Ενδεικτικό στοιχείο της κατάστασης είναι ότι σε όλη την Κροατία υπάρχουν, σήμερα, περίπου 50 διδασκόμενοι και μόλις πέντε είναι γνώστες της νεοελληνικής γλώσσας.
Η έλλειψη ανθρώπινου δυναμικού, καθώς δεν υπάρχουν καθηγητές που βλέπουν ως βιοποριστικό μέσο τη διδασκαλία των νέων ελληνικών, η απουσία απαραίτητου υλικού, όπως βιβλία, εγχειρίδια και άλλα διδακτικά μέσα εντάσσονται στα βασικά προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι Κροάτες εκπαιδευτικοί που διδάσκουν την ελληνική.
Μέχρι σήμερα δεν υπάρχει στην Κροατία ελληνοκροατικό λεξικό, λόγω έλλειψης ενδιαφέροντος και χρησιμοποιούνται ελληνοσερβικό ή ελληνοαγγλικό λεξικό, προερχόμενα από την Ελλάδα, είπε η κ. Τσρνκοβιτς σημειώνοντας ότι η ίδια έχει ετοιμάσει ένα λεξικό, το οποίο όμως δεν έχει εκδοθεί.
Επιπλέον δεν υπάρχουν μέθοδοι διδασκαλίας, μέθοδοι γραμματικής και παρατηρείται ανεπάρκεια μεταφράσεων των πιο αντιπροσωπευτικών έργων των Ελλήνων συγγραφέων, υπογράμμισε, τονίζοντας ότι για τη βελτίωση της διδασκαλίας βασικής σημασίας θα ήταν η συνεργασία με τους συναδέλφους από την Ελλάδα και το εξωτερικό γεγονός που θα είχε ως αποτέλεσμα ακόμη και την ανταλλαγή εκπαιδευτικών και φοιτητών.
Η ελληνική γλώσσα ως ζωντανό ον μεταμορφώνεται και ομορφαίνει Ουσιαστικός στόχος της αρχαιομάθειας είναι όχι μόνο να γνωρίσουν οι νέοι τη χώρα που θεμελίωσε πανανθρώπινα ιδανικά, ούτε βέβαια για να εντρυφήσουν στη γλώσσα της οποίας τα πλούτη διατηρούνται πολυεδρικά σε πολλές ξένες γλώσσες, αλλά για να μπορέσουν να καταλάβουν το αρχαίο πνεύμα, στο οποίο καθρεπτίζονται οι βασικές αξίες όλης της ανθρωπότητας, υπογράμμισε η ελληνίστρια από την Κροατία.
“Δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι η μελέτη των ελληνικών σε κάθε τους έκφανση αποτελεί το θεμελιώδες γνωστικό αντικείμενο σε πολλά από τα πανεπιστημιακά ιδρύματα της υφηλίου ανέφερε και πρόσθεσε: “Ποια είναι η σημαντικότητα των νέων ελληνικών; Έχοντας ήδη γνώσεις των αρχαίων ελληνικών γινόμαστε μάρτυρες της εξέλιξης της γλώσσας, η οποία ως ζωντανό ον μεταμορφώνεται και όσο κι αν άκμασε στην αρχαιότητα συνεχώς εμπλουτίζεται και γενικώς ομορφαίνει. Αν και την ονομάζουμε νεοελληνική γλώσσα, ας μην τη θεωρούμε νήπιο βρέφος στον κόλπο της μητέρας της με τους κορυφαίους λογοτέχνες, τον Καζαντζάκη τον Ελύτη, το Σεφέρη και το Ρίτσο, η γλώσσα αποδεικνύει την ωριμότητά της”.
Απούσα η σύγχρονη ελληνική λογοτεχνία Η έλλειψη ουσιαστικού ενδιαφέροντος στην ελληνική λογοτεχνία και το σύγχρονο ελληνικό πολιτισμό, σύμφωνα με την κ. Τσρνκοβιτς, οφείλεται στις πλημμελείς γνώσεις, στην απουσία προσπάθειας από τους επίσημους κρατικούς φορείς, στην περιορισμένη προβολή των πολιτιστικών αγαθών των δύο χωρών.
Ως πρώτο έργο στον τομέα της νεοελληνικής λογοτεχνίας έχει εκδοθεί η ανθολογία ποιημάτων του Κωνσταντίνου Καβάφη, μόνο σε 50 αντίτυπα, τα οποία έχουν ήδη εξαντληθεί.
Μία άλλη αξιομνημόνευτη προσπάθεια, η ποιητική Ανθολογία του Γιώργου Σεφέρη δεν έχει βρει ανάλογη απήχηση από τους εκδοτικούς οίκου, τόνισε.
"Ωστόσο δεν χάνουμε την αισιοδοξία μας" υπογράμμισε, σημειώνοντας ότι γίνονται προσπάθειες όπως η έκδοση ποιημάτων του Χάρη Βλαβιανού, την οποία επιμελήθηκε η ίδια και το φετινό Φεστιβάλ 'Αγνωστης Σύγχρονης Λογοτεχνίας, το οποίο είχε κύριο θεματικό άξονα την Ελλάδα.
Η εκμάθηση των αρχαίων ελληνικών στην Κροατία στο παρελθόν και στο παρόν Το 1ο Κλασσικό Λύκειο στην Κροατία ιδρύθηκε το 1607 από τους Ιησουίτες στο πλαίσιο του προγράμματος της πνευματικής ανάπτυξης των περιοχών όπου υπήρχαν οι κοινότητές τους. Το πρόγραμμα ήταν βασισμένο στη δομή της κλασσικής εκπαίδευσης και του ηθικού κώδικα των χριστιανών. Από την ίδρυσή του δραστηριοποιείται ακατάπαυστα, υλοποιώντας πολλές και αξιόλογες μεταρρυθμίσεις, μεριμνώντας αδιάλειπτα για την παράδοση των κλασσικών γλωσσών της λατινικής από 6-8 ώρες την εβδομάδα από την πρώτη γυμνασίου και της αρχαίας με πέντε ώρες από την τρίτη γυμνασίου.
Από το 18ο αιώνα περνάει στα χέρια του κράτους και στωικά ζει θεμελιώδη γεγονότα της μακράς ιστορίας της χώρας, καθώς και τις διαδοχικές αλλαγές του εκπαιδευτικού συστήματος. Το 1947, το σχολικό σύστημα οργανώθηκε οριστικά σε 8 χρόνια δημοτικού και τέσσερα χρόνια λυκείου.
Το 1970, η εκπαιδευτική μεταρρύθμιση αποπειράθηκε να καταργήσει τη διδασκαλία των κλασσικών γλωσσών, αλλά ευτυχώς, όπως υπογράμμισε η κ. Τσρνκοβιτς, απετράπη η προσπάθεια και διατηρήθηκαν στη δευτεροβάθμια αλλά και στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση οι ώρες της διδασκαλίας - από τρεις ώρες τα λατινικά και τα αρχαία ελληνικά. Επιπλέον δεν μεταβλήθηκαν η διδασκαλία της γραμματικής και η μελέτη των αντιπροσωπευτικών έργων από την ανθολογία των κλασσικών δημιουργών.
Από την ανεξαρτητοποίηση της Κροατίας, το 1995, σταδιακά ιδρύονται και άλλα κλασσικά λύκεια σε άλλες μεγάλες πόλεις της χώρας.
Οι κλασσικές γλώσσες διδάσκονται σήμερα στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση (από την πέμπτη δημοτικού τα λατινικά και από την έβδομη δημοτικού τα αρχαία).
Στην Κροατία λειτουργούν, σήμερα, 16 Κλασσικά Λύκεια, όπου διδάσκονται οι κλασσικές γλώσσες ως υποχρεωτικό μάθημα, από τα οποία τα 13 είναι Εκκλησιαστικά Λύκεια.
Σε έξι δημοτικά διδάσκονται τα λατινικά και τα αρχαία ελληνικά ως μάθημα επιλογής.
Η κλασσική εκπαίδευση είναι τετραετούς διάρκειας για τους αρχάριους και εξαετούς για τους προχωρημένους.

     ΑΠΕ-ΜΠΕ